Η αλωπεκία, όπως ονομάζεται επιστημονικά η αραίωση ή κι η έλλειψη των τριχών της κεφαλής και του σώματος.
Η αλωπεκία είναι σημαντικός παράγοντας πτώσης της αυτοπεποίθησης – αρκεί να αναλογιστεί κανείς το παράδειγμα του Σαμψώνος και της Δαλιδάς. Για τον λόγο αυτό, όποιος ερχόταν αντιμέτωπος με το πρόβλημα της αλωπεκίας, ανέκαθεν αναζητούσε τρόπους να αντιστραφεί η κατάσταση.
5 εκατομμύρια θύλακοι τριχών στο ανθρώπινο σώμα, εκ των οποίων οι 100 – 150 χιλιάδες βρίσκονται μόνο στο τριχωτό της κεφαλής. Το ερώτημα που προκύπτει στη σημερινή εποχή δεν είναι το “γιατί έχουμε μαλλιά” (ή τρίχες στο σώμα γενικότερα) αλλά “γιατί τα χάνουμε.”
Πότε, όμως, μπορεί να μιλάει κανείς για αλωπεκία;
-Όταν διαταράσσεται ο κύκλος ζωής της τρίχας. Σε ένα φυσιολογικό κεφάλι, το 85% των τριχών βρίσκεται στην ανογενή φάση, η οποία διαρκεί 2-3 χρόνια. Η καταγενής και τελογενής περίπου 2-3 εβδομάδες και 3 μήνες αντίστοιχα. Επομένως, 1% των τριχών και 14% του τριχωτού της κεφαλής βρίσκεται στην καταγενή και τελογενή περίοδο αντίστοιχα.
-Όταν ένα από τα σημαντικότερα μέρη της, το τριχοθυλάκιο (ο βολβός του για την ακρίβεια) για κάποιο λόγο διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να παράγει μειωμένο αριθμό τριχών. Κατά συνέπεια, όταν η αναγενής φάση είναι αντιστρόφως ανάλογη της τελογενούς (ή τουλάχιστον σε φθίνουσα συνάρτηση,) όταν δηλαδή οι τρίχες που πέφτουν είναι αρκετά περισσότερες από τις τρίχες που αναγεννώνται, παρατηρείται το φαινόμενο της αλωπεκίας.
αλωπεκία
Η αλωπεκία δεν πρέπει να συγχέεται με τη φυσιολογική τριχόπτωση.
Το να χάνει κανείς 50 – 100 τρίχες ημερησίως (ή ακόμα και διπλάσιες κατά τη διάρκεια του μπάνιου καθαριότητας) δεν είναι λόγος ανησυχίας, ούτε ένδειξη αλωπεκίας. Έτσι κι αλλιώς, η αλωπεκία μπορεί να είναι παροδική ή μόνιμη.
Η Παροδική Αλωπεκία:
Η παροδική συνήθως δεν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Παρατηρείται κυρίως κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου. Τότε οι εποχιακές αλλαγές έχουν αντίκτυπο στη λειτουργία των τριχοθυλακίων και τα μαλλιά επανεκφύονται με το πέρας των εποχών. Μπορεί να είναι ολική (φαλακρωτική,) τμηματική ή διάχυτη. Ουλωτική ή μη ουλωτική.
– Ουλωτική είναι η αλωπεκία που οφείλεται σε μόνιμη καταστροφή των τριχοθυλακίων μετά από μη αναστρέψιμες αλλοιώσεις του χορίου και αντικατάσταση αυτών με ουλώδη ιστό. Η ουλή, μπορεί να οφείλεται σε δερματικές ή συστηματικές νόσους. Επίσης σε λοιμώξεις του δέρματος, σε όγκους και σπίλους ή ακόμα και σε τραυματισμούς. Δεν είναι ορατή με το γυμνό μάτι, γιατί βρίσκεται σε κατώτερη στιβάδα του δέρματος, ενώ το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να είναι ουλωτικό ή ατροφικό και να παρουσιάζει υπέρχρωση ή υποχρωμία.
-Η μη ουλωτική αλωπεκία, που είναι και η πιο συνήθης, διακρίνεται κυρίως σε γυροειδή, αλωπεκία ανδρικού τύπου ή αλλιώς ανδρογενή, σε αλωπεκία γυναικείου τύπου, σε αλωπεκία από παθολογικές νόσους και διαταραχές, σε αλωπεκία από φάρμακα και χημικές ουσίες κ.ά.
Η γυροειδής αλωπεκία:
Είναι μια μη μεταδοτική αυτοάνοση νόσος, που πλήττει εξίσου και τα δυο φύλα, αφορά περίπου το 2% του πληθυσμού και συναντάται κυρίως σε παιδιά και νέους ενήλικες. Ειδικότερα, το ανοσοποιητικό αναγνωρίζει ως ξένο σώμα τα τριχοθυλάκια, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αποσυμπτωματικές, αποψιλωτικές πλάκες στρογγυλού ή οωειδούς σχήματος στο τριχωτό της κεφαλής (αν και μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε υπάρχουν τρίχες στο σώμα).
Ενίοτε, συνυπάρχει με άλλες ανοσολογικές ή ενδοκρινικές διαταραχές, με νευροψυχικές διαταραχές και λοιμώξεις κ.ά. Σε μερικές περιπτώσεις, η αλωπεκία υποχωρεί ή παραμένει σταθερή, σε άλλες περιπτώσεις επιδεινώνεται, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη αντιμετώπισής της με την κατάλληλη θεραπεία (συνήθως με κορτικοστεροειδή, μινοξιδίλη, fractional laser κ.ά.)
Η ανδρογενής αλωπεκία:
Είναι η συχνότερη μορφή αλωπεκίας στους άνδρες, μολονότι εμφανίζεται και στις γυναίκες, αλλά σε μικρότερο ποσοστό (περίπου 80% – 20% αντίστοιχα.) Στο ισχυρό φύλο, η αραίωση συνήθως εκδηλώνεται στη μετωπιαία γραμμή και συνεχίζεται προς το εσωτερικό του τριχωτού. Ακόμα και στις ακραίες περιπτώσεις αραίωσης, οι πλάγιες κροταφικές περιοχές και το οπίσθιο μέρος του τριχωτού παραμένουν αμετάβλητα.
Ποιοι είναι οι παράγοντες εμφάνισης;
-Η κληρονομικότητα είναι ο πρωτογενής παράγοντας εμφάνισης της συγκεκριμένης αλωπεκίας και οι ανδρογόνοι ορμόνες. Στο θύλακο της τρίχας υπάρχει το ένζυμο 5α-αναγωγάση και ευθύνεται για την μετατροπή της τεστοστερόνης σε δυιδροτεστοστερόνη. Όσοι έχουν κληρονομήσει την παρουσία του εν λόγω ενζύμου στους θύλακες της τρίχας – άντρες ή γυναίκες – αργά ή γρήγορα θα έρθουν αντιμέτωποι με την ανδρογενή αλωπεκία.
-Η ηλικία σχετίζεται επίσης με την αραίωση. Λέγεται πως μετά τα 50 ένας στους δύο άνδρες θα έρθει αντιμέτωπος με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Η λήψη ορισμένων φαρμάκων συμβάλλει αναμφίβολα στην ανάπτυξη της ανδρογενούς αλωπεκίας.
Πώς μπορεί, λοιπόν, να την καταπολεμήσει κανείς;
Με τοπική εφαρμογή ορισμένων οιστρογονικών παραγώγων, με μινοξιδίλη (σε μορφή διαλύματος ή χαπιών,) της οποίας η χρήση επιβάλλεται για ένα διάστημα μηνών προκειμένου να είναι αποτελεσματική, και κυρίως με μεταμόσχευση μαλλιών, η οποία χάρη στην εξέλιξη της ιατρικής αισθητικής έχει γίνει πλέον εύκολη, ασφαλής και, πάνω απ’ όλα, αναίμακτη (μέθοδος FUE.)
Η γυναικείου τύπου αλωπεκία:
Η γυναικείου τύπου αλωπεκία αναφέρεται περισσότερο στη διάχυτη αραίωση των τριχών σε όλη την επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής και ιδιαίτερα στην κορυφή του, χωρίς να μεταβάλλεται όμως η μετωπιαία γραμμή, όπως στην ανδρογενή. Παρατηρείται, δηλαδή, μια ελάττωση της πυκνότητας του τριχωτού της κεφαλής σε όλη την επιφάνεια. Αυτή οφείλεται σε μια πλειάδα αιτιών, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είναι οι ορμονικές διαταραχές (συνήθως κατά την εμμηνόπαυση) και η κληρονομική προδιάθεση.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι και ορισμένες ασθένειες (όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός,) κάποιες βαριές χειρουργικές επεμβάσεις ή εμπύτεροι λοιμώδεις νόσοι, ακόμα και κάποιοι έντονοι συγκινησιακοί παράγοντες (όπως το έντονο στρες, η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια κ.ά.) ευθύνονται για την αλωπεκία σε παθολογικές νόσους και διαταραχές, ενώ ορισμένα φάρμακα και χημικές ουσίες (από τα αντιμιτωτικά και τα αντιθυρεοδικά, μέχρι τα αντιπηκτικά και τα ψυχότροπα) ενοχοποιούνται για την αλωπεκία από φάρμακα.
Τέλος, δεν μπορεί να παραλείψει κανείς και την αλωπεκία τραυματικής αιτιολογίας. Είναι άμεσα συνυφασμένη με την τριχοτιλλομανία. Κατά την οποία το τράβηγμα των μαλλιών (κυρίως από το κεφάλι) γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή. Έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται “κενό” στο συγκεκριμένο σημείο.
Ποιες είναι οι μέθοδοι διάγνωσης;
-Γενικά, μόνο ένας δερματολόγος μπορεί να κάνει σωστή διάγνωση του προβλήματος. Είτε μετά από κλινική εξέταση του ασθενούς, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της έλξης (pull test) ή της πλύσης (wash test) για την καταμέτρηση των αποκολλούμενων τριχών.
-Άλλες μέθοδοι διάγνωσης περιλαμβάνουν τη δερματοσκόπηση ή την τριχοσκόπηση. Κατά τη διάρκεια της μια ψηφιακή μηχανή τοποθετείται στο τριχωτό της κεφαλής, για να διερευνηθεί το μέγεθος και τα αίτια του προβλήματος μέσω του τριχοριζογράμματος.
-Το ιστορικό του ασθενούς είναι σίγουρα αναπόσπαστο μέρος της διάγνωσης. Προκειμένου να αποκλειστούν άλλες παράμετροι (ιδιαίτερα στη γυναικεία αλωπεκία,) ενώ σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί βιοψία του τριχωτού της κεφαλής, για να συγκεκριμενοποιηθεί το είδος της αλωπεκίας και, κατά συνέπεια, ο τρόπος αντιμετώπισής της.