Το όνομα στέβια προέρχεται από τον Ισπανό βοτανολόγο και γιατρό Petrus Jacobus Stevus που την ανακάλυψε.
Η στέβια (βοτανικό όνομα Stevia rebaudiana) είναι είδος φυτού με προέλευση τη Βραζιλία και την Παραγουάη. Περιέχει μια ουσία η οποία ονομάζεται στεβιόζη ή στεβιόλη η οποία έχει μεγαλύτερη γλυκαντική δύναμη από τη ζάχαρη.
Η στέβια συγγενεύει με διάφορα βότανα και άνθη, όπως το χαμομήλι, το εστραγκόν, το αντίδι, το μαρούλι, η μαργαρίτα, ο ηλίανθος και τα χρυσάνθεμα.
Τα τελευταία χρόνια το φυτό στέβια και τα γλυκαντικά που προέρχονται από τα φύλλα του τράβηξαν την προσοχή όσων ασχολούνται με τη διατροφή εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης σε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και θερμίδες. Τα φύλλα του φυτού και τα γλυκαντικά που προέρχονται από αυτό έχουν πολλαπλάσια γλυκύτητα από τη ζάχαρη.
Είναι 30 με 45 φορές πιο γλυκά από αυτή και τρώγονται ωμά ή χρησιμοποιούνται ολόκληρα σε ροφήματα βοτάνων και τρόφιμα. Δεν αποδίδουν ενέργεια (θερμίδες) και δεν περιέχουν υδατάνθρακες.
Τι όμως στα αλήθεια έκανε ευρέως γνωστή τη στέβια και γιατί προτιμάται περισσότερο από τη ζάχαρη;
Η στέβια είναι ένα είδος φυτού που ωριμάζει στην Βραζιλία και στην Παραγουάη κυρίως και αποτελεί γλυκαντικό φυσικής πηγής. Η μόνη επεξεργασία που λαμβάνει είναι η εκχύλιση της από τα φύλλα του φυτού και καμία άλλη επεξεργασία. Η ουσία που περιέχει είναι η στεβιόλη και χρησιμοποιείται σε αρκετές χώρες ως γλυκαντικό π.χ. στον καφέ. Να σημειωθεί πως οι γλυκοζίτες στεβιόλης είναι τα γλυκά συστατικά των φύλλων του φυτού στέβια. Yπάρχουν πολλοί διαφορετικοί γλυκοζίτες στεβιόλης με διαφορετικές γλυκαντικές ιδιότητες. Οι γλυκύτεροι και πιο άφθονοι στα φύλλα του φυτού είναι η στεβιοσίδη (stevioside) και η ρεμπαουδιοσίδη-Α (rebaudioside-A). Eίναι έως και 400 φορές γλυκύτεροι από τη γνωστή κρυσταλλική ζάχαρη, συν ότι δεν περιέχουν καθόλου θερμίδες και υδατάνθρακες.
Μελέτες έχουν δείξει πως έχει βοηθήσει πολύ άτομα με σακχαρώδη διαβήτη διότι μεταβολίζεται στον οργανισμό χωρίς να επηρεάζονται τα επίπεδα του σακχάρου λόγω του ότι δεν έχει υδατάνθρακες άρα δεν απαιτείται παραγωγή ινσουλίνης.
Σε πολυκεντρική διπλή-τυφλή κλινική μελέτη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο (placebo) αξιολογήθηκε η ημερήσια κατανάλωση 1.000 mg ρεμπιάνας (εκχύλισμα στέβια) για ένα διάστημα 16 εβδομάδων. Στη μελέτη συμμετείχαν 122 άντρες και γυναίκες με διαβήτη τύπου 2. Μετά από 16 εβδομάδες ημερήσιας κατανάλωσης εκχυλίσματος στέβια ή εικονικού φαρμάκου (κυτταρίνη), δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Το εκχύλισμα στέβια δεν είχε καμία επίδραση στη γλυκόζη νηστείας, στην ινσουλίνη, στα λιπίδια αίματος και το πεπτίδιο C.
Πρόσφατες έρευνες επίσης έχουν αξιολογήσει την επίδραση της στέβια στην παχυσαρκία και την υπέρταση. H ημερήσια πρόσληψη δεν έχει καμία επίδραση σε ανθρώπους με φυσιολογική και χαμηλή συστολική πίεση ή ασθενείς με ήπια έως μέτρια υπέρταση. Επιπροσθέτως, η στέβια συντελεί και στην απώλεια κιλών λόγω του ότι δεν περιέχει θερμίδες και πληρεί τη γλυκιά γεύση που οι περισσότεροι επιθυμούν.
Άλλο πλεονέκτημά της είναι η προστασία των δοντιών από την τερηδόνα (καταστροφή του σμάλτου των δοντιών από οξέα του στόματος). Τα βακτήρια στο στόμα αναπτύσσονται έπειτα από ζύμωση των υδατανθράκων της τροφής. Η στέβια εφόσον δεν περιέχει καθόλου θερμίδες και υδατάνθρακες δεν ζυμώνεται από τα βακτήρια και συνεπώς δεν παράγονται οξέα στο στόμα.
Τι συμπέρασμα βγάζουμε τελικά;
Η στέβια είναι γλυκαντικό χωρίς θερμίδες η οποία είναι πολύ περισσότερο γλυκιά από τη ζάχαρη. Μπορεί να συμπεριλαμβάνεται άφοβα καθημερινά στο διαιτολόγιο του ατόμου και ειδικά σε εκείνα τα άτομα τα οποία έχουν στόχο την απώλεια βάρους.
Δημήτρης Χουτόπουλος
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος