Τοπικό πάχος και φύλο! Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως το συσσωρευμένο λίπος απασχολεί εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες.
Τοπικό πάχος. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποιος κοινός παρανομαστής κάτω από τις συνθήκες συσσώρευσής του. Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση αποθεμάτων λίπους (και όχι μόνο) φαίνεται να καθορίζονται κυρίως από το φύλο, αλλά και τη γενετική προδιάθεση του κάθε ατόμου.
Τελικά κάνει ή δεν κάνει διακρίσεις το τοπικό πάχος;
Δύσκολα μπορεί να απαντήσει κανείς ευθέως σε αυτήν την ερώτηση. Από τη μία μεριά, το αν θα συσσωρευτεί τοπικά λίπος εξαρτάται από μια πληθώρα παραγόντων, που αφορά εξίσου και τα δύο φύλα: την ποιότητα ζωής, το πρόγραμμα διατροφής, την τακτική άσκηση κ.ο.κ.
Πράγματι, αν ο αριθμός των θερμίδων που προσλαμβάνει κανείς με τη διατροφή του (ανεξαρτήτως φύλου) είναι μικρότερος από τον αριθμό των θερμίδων που καταναλώνει, εναποτίθεται τοπικά λίπος, με τη μορφή του λιπώδους ιστού. Αυτό συμβαίνει γιατί αυξάνεται ο αριθμός των λιποκυττάρων που βρίσκονται στον λιπώδη ιστό. Πόσο μάλλον αν οι κακές διατροφικές επιλογές συνοδεύονται κι από έλλειψη άσκησης ή από μια γενικότερη κακή ποιότητα ζωής. Το κάπνισμα, το υπερβολικό άγχος, η υπερκατανάλωση αλκοόλ, η καθιστική ζωή και ο ανεπαρκής ύπνος δυσχεραίνουν κατά πολύ την κατάσταση.
Σε ποιες περιοχές θα συγκεντρωθεί, όμως, το περιττό λίπος εξαρτάται από το φύλο, τις ορμόνες, την ηλικία, την κληρονομικότητα κ.ο.κ. Δεν είναι δύσκολο να παρατηρήσει κανείς του λόγου το αληθές. Ότι δηλαδή τα λιποκύτταρα (οι λεγόμενες “αποθήκες” λίπους) δεν είναι κατανεμημένα στους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο.
Έτσι, οι άνδρες έχουν την τάση να συσσωρεύουν ευκολότερα λίπος στην κοιλιά (το λεγόμενο “σωσίβιο”) και πλάγια της μέσης. Στις γυναίκες εναποτίθεται περισσότερο λίπος γύρω από τη λεκάνη, τους μηρούς και τους γλουτούς.
Πώς εξηγείται, λοιπόν, η διαφορετική “προτίμηση” του περίσσιου λίπους όσον αφορά τις περιοχές που θα συσσωρευτεί στο ανθρώπινο σώμα;
Μια εξήγηση είναι το διαφορετικό σχήμα του σώματος.
Για παράδειγμα, οι γυναίκες έχουν αναμφίβολα πιο φαρδιά λεκάνη συγκριτικά με τους άντρες. Δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως το πλεονάζον λίπος επιλέγει τη συγκεκριμένη περιοχή για να “εγκατασταθεί”. Ωστόσο, τα διαφορετικά σημεία εμφάνισης του τοπικού πάχους στον άνδρα και τη γυναίκα οφείλονται στη διαφορετική επίδραση των ορμονών του εκάστοτε φύλου.
Ειδικότερα, από μια ηλικία και μετά (συνήθως μετά την εμμηνόπαυση) το γυναικείο σώμα μειώνει σημαντικά την παραγωγή οιστρογόνων, γεγονός που επηρεάζει τον τρόπο που το γυναικείο σώμα “διαχειρίζεται” τις θερμίδες, αφού επηρεάζει κι άλλες ορμόνες, όπως είναι η ινσουλίνη, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσβολή από το σακχαρώδη διαβήτη.
Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τη δομή ή την κληρονομικότητα, όσο περνάνε τα χρόνια, μια γυναίκα οφείλει να προσέξει διπλά την εμφάνισή της με δίαιτα και γυμναστική. Η μείωση των οιστρογόνων στο σώμα της θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στην αύξηση του συσσωρευμένου λίπους, ακόμα κι αν δεν αντιμετώπιζε ποτέ παρόμοιο πρόβλημα στο παρελθόν.
Τι συμβαίνει με τους άντρες;
Από την άλλη μεριά, στον άνδρα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (ακόμα και τα “αθώα” ποτά με τις λιγότερες θερμίδες, όπως, για παράδειγμα, η μπύρα) επηρεάζει αρνητικά την τεστοστερόνη. Μια αρσενική ορμόνη που – εκτός των άλλων – στοχεύει στην καταπολέμηση του συσσωρευμένου λίπους.
Γενικά, το αλκοόλ ακυρώνει την ικανότητα του συκωτιού να ρυθμίζει όλες εκείνες τις ορμόνες που σχετίζονται με την καύση του λίπους. Έτσι, το ανδρικό σώμα δυσκολεύεται να κάψει τις θερμίδες από τα αλκοολούχα ποτά, ενώ το περιττό λίπος επιλέγει να συγκεντρωθεί στην περιοχή της κοιλιάς. Αλήθεια, πόσο τυχαίο είναι να μιλάμε για “μπυροκοιλιά”, όταν αναφερόμαστε στο πλεονάζον λίπος του ανδρικού σώματος;
Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι ο μεταβολισμός αλλάζει από κάποια ηλικία και μετά, είναι συχνό φαινόμενο να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με το πρόβλημα του τοπικού πάχους, ακόμα κι αν γυμνάζεται, προσέχει τη διατροφή του ή έχει ένα ιδανικό βάρος για το ύψος του ή την ηλικία του.
Η θεωρία ότι είναι υπέρβαρος όποιος άνθρωπος έχει “σωσίβιο” ή “ψωμάκια” έχει ξεπεραστεί προ πολλού.
Κι ενώ μέχρι ενός σημείου ο ρόλος του λίπους είναι αναντικατάστατος, αφού όχι μόνο “αποθηκεύει” ενέργεια, αλλά προστατεύει και τα ζωτικά όργανα. Η υπερσυσσώρευση λίπους σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος μπορεί να ευθύνεται για σοβαρά προβλήματα υγείας. Από υπέρταση και διαβήτη μέχρι εγκεφαλικά επεισόδια και καρκίνο του παχέος εντέρου.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο οργανισμός αποθηκεύει λίπος, όχι μόνο κάτω από το δέρμα (το λεγόμενο υποδόριο) αλλά και εσωτερικά. Όπως στην κοιλιά, (το λεγόμενο σπλαχνικό) κι αυτό το λίπος είναι η αιτία που το τοπικό πάχος παύει να είναι απλά ένα αντιαισθητικό πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Γίνεται ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας με καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μας. Εκτός από τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διάφορων ασθενειών, το σπλαχνικό λίπος αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Επίσης αυξάνει την κακή χοληστερόλη και μειώνει την ικανότητα των κυττάρων να χρησιμοποιούν σωστά την ινσουλίνη.
Επομένως, κατά μία άποψη, οι γυναίκες με την προδιάθεση να αποθηκεύουν το περίσσιο λίπος στους μηρούς και τους γλουτούς κινδυνεύουν λιγότερο συγκριτικά με τους άντρες. Οι άντρες όπως είπαμε, έχουν την τάση να αποθηκεύουν το λίπος γύρω από την κοιλιά.
Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων και την αναπόφευκτη αλλαγή του ανθρώπινου σώματος (μείωση της μυικής μάζας και αύξηση του λίπους) πολλές γυναίκες αρχίζουν να αποθηκεύουν λίπος στην κοιλιά. Αποτέλεσμα είναι να κινδυνεύουν εξίσου από τις ολέθριες συνέπειες του σπλαχνικού λίπους. Εξάλλου, η περίμετρος της κοιλιάς είναι δείκτης της ποσότητας του σπλαχνικού λίπους σε έναν άνθρωπο. Έτσι, περίμετρος μεγαλύτερη από 89 εκατοστά στις γυναίκες κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Στους άντρες θα πρέπει να ξεπερνάει τα 102 εκατοστά.
Μολονότι η υπερβολική συγκέντρωση περίσσιου λίπους οφείλεται σε κληρονικούς παράγοντες, ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στην επιδείνωση (ή στην εξάλειψη) του προβλήματος. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα δύο φύλα, η γυναίκα δίνει μεγαλύτερη προσοχή στην εξωτερική της εμφάνιση. Αποτέλεσμα είναι να αποφεύγει ευκολότερα τα παχυντικά φαγητά. Γυμνάζεται περισσότερο και επισκέπτεται συχνότερα το γιατρό της ή την κλινική υγείας της προτίμησής της για την αντιμετώπιση του τοπικού πάχους.
Τι συμβαίνει με τους άντρες;
Από την άλλη μεριά, ο άντρας φημίζεται περισσότερο για την καθιστική ζωή του. Αμέτρητες ώρες στο γραφείο ή στον καναπέ μπροστά από την τηλεόραση. Αδιαφορία για τις διατροφικές του συνήθειες, για τα οφέλη της γυμναστικής ή μιας καλύτερης δίαιτας. Αποτέλεσμα είναι να έρχεται αντιμέτωπος με το τοπικό πάχος, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του.
Παράλληλα, επειδή συνήθως βάζει την καριέρα στην κορυφή των προτιμήσεών του, αγχώνεται περισσότερο. Οδηγεί σε ραγδαία αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης, που ευθύνεται για την αύξηση του σωματικού βάρους. Η αύξηση της κορτιζόλης, λοιπόν, σε συνδυασμό με την ολιγόωρο ύπνο οδηγούν αναμφίβολα στη συσσώρευση περισσότερου σπλαχνικού λίπους. Άτομα που αγχώνονται λιγότερο, ξεκουράζονται περισσότερο, γυμνάζονται συχνότερα και προσέχουν τη διατροφή τους.
Με άλλα λόγια, εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς πως τα άτομα με ορμονικές διαταραχές και κακή ποιότητα ζωής διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης τοπικού πάχους – ανεξαρτήτως φύλου ή συνολικού σωματικού βάρους.